Αναδημοσίευση από
Χρονογράφημα
Δύο Δαφιώτες Μπεκήρ Αγάδες μνημονεύονται στο Πλωμάρι
Σάββατο 28 Ιανουαρίου 2017
Νήσος Αιολίς Λέσβος, η δε χώρα Λεσβία
Δεκαπενθήμερες επισημάνσεις
Στην εικονιζόμενη εντοιχισμένη μαρμάρινη οθωμανική επιγραφή του 1818, πάνω από τη βρύση του πλάτανου της εισόδου της αγοράς του Πλωμαρίου, μνημονεύονται δύο Μπεκήρ Αγάδες της γηγενούς εξισλαμισμένης οικογένειας των Δαφίων της Καλλονής, ο Εμπού Μπεκήρ Αγάς και ο γιος του, ο Χατζή Μπεκήρ Αγάς.
Όπως έγραψε ο Φώτης Δήμου: «Στους κορυφαίους επίσημους ληστές στην πρώτη των γραμμή βγαίνει ο περίφημος Ζορμπάς της Καλλονής Εμπού Μπεκήρ, ο οποίος ήταν βοεβόδας του νησιού στα μέσα του 18ου αιώνα» (Ιστορία της Τουρκοκρατούμενης Λέσβου 1462-1912. Μυτιλήνη 1931, σ. 46).
Επί Τουρκοκρατίας σε όλα τα χωριά του Πλωμαρίου, που ήταν αμιγώς χριστιανικά, δεν υπήρχαν Τούρκοι, παρά μόνο μία ολιγομελής φρουρά. Οι Πλωμαρίτες πλήρωναν φόρους στην επαρχία Καλλονής μέχρι το 1862, οπότε συστάθηκε η επαρχία Πλωμαρίου.
Για την κυριαρχία των Αγάδων των Δαφίων στο Πλωμάρι, ο Σταύρος Τάξης δημοσίευσε μια ομολογία εννιά κατοίκων του Μεγάλου Χωρίου το 1723 στον τότε Αγά των Δαφίων, τον Αρμένη Ισμαήλ Μπέη (Συνοπτική Ιστορία της Λέσβου. Κάιρο 1909, σ. 114).
Επίσης, ο Πλωμαρίτης Αριστείδης Στεργέλλης δημοσίευσε μια ομολογία 49 Μεγαλοχωριτών το 1792 στον Μπεκήρ Αγά της Καλλονής (Τα λυτά έγγραφα του αρχείου της Χώρας Πλωμάρι. Α΄ τόμος, έκδοση Συνδέσμου Πλωμαριτών Αττικής «Βενιαμίν ο Λέσβιος», Αθήνα 1998, σ. 43-44).
Στις 28-5-2010, δημοσίευσα στη στήλη το άρθρο: «Ο πατέρας του Εμπού Μπεκήρ Αγά και οι Πλωμαρίτες» και το 2011 στο «Λεσβιακό Ημερολόγιο» το κείμενο: «Ο Μπεκήρ των Δαφίων και ο Καρέκος της Ίσσας», στα οποία παρέθεσα το εξής κείμενο του Πλωμαρίτη Δημήτρη Παπάζογλου:
«Ο φαρμακοποιός Νίκος Λαγουμίδης, ανήσυχο πνεύμα καθώς είναι, έκρινε πως, μια κι είχε γειτόνισσα στο φαρμακείο του τη βρύση τούτη, σωστό θἄταν να ξέρη και τι εννοούσαν τα γράμματα της πλάκας [...] Έστειλε λοιπόν πριν κάμποσα χρόνια σε ειδικό μεταφραστή τη γραφή της πλάκας για μετάφραση [...] Η πρώτη σειρά είναι παρμένη απ’ το Κοράνι και λέει: “Εμείς το κάθε τι το ζωντανό το φτιάξαμε απ' το νερό”. Η δεύτερη σειρά έχει με λέξεις τη χρονολογία “χίλια διακόσια τριάντα τρία”, δηλαδή την Τούρκικη χρονολογία. Με τις επόμενες σειρές γίνεται μια ευχή: “Ευχή για την ψυχή του μακαρίτη EbuBekir αγά γυιου του μακαρίτη Χαβδή Bekir αγά, που έκανε φιλάνθρωπες και ωραίες πράξεις, και είναι άξιος για τα πιο υψηλά δώματα του Παραδείσου”. Και τελειώνει με την ελληνική χρονολογία “χίλια οκτακόσια δέκα οκτώ”» (Το Πλωμάρι. Έκδοση Λέσχης Πλωμαρίου «Βενιαμίν ο Λέσβιος», Μυτιλήνη 1976, σ. 73).
Ο Μάκης Αξιώτης παρέθεσε επιπλέον τη μετάφραση του Άραβα Αττιάτ Ριάντ, γιατρού του Νοσοκομείου Μυτιλήνης, που αναφέρει ότι: «Έκαμε την καλοσύνη και την ελεημοσύνη ο Χατζή Παμέρ Ζαντά υπέρ της ψυχής της Αλφατίχα» (Περπατώντας τη Λέσβο. Μυτιλήνη 1992, σ. 649).
O καταγόμενος από την Πλαγιά Παναγιώτης Αγιακάτσικας απευθύνθηκε το 2014 στον Πέρση οθωμανολόγο Mohamment Shariat-Panahi, που διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, ο οποίος στη μετάφρασή του αναφέρει ότι στη βρύση γίνεται «αφιέρωση από τον ελ-Χατζ Μπεκίρ Αγά-ζαντέ (σ.σ. γιο) του Αμπού Μπεκίρ Αγά» (Δημοσίευση στις 10-4-2014 στην ιστοσελίδα: www.brises-lesbos.blogspot.gr).
Κατά τον οθωμανολόγο Κωνσταντίνο Καμπουρίδη, στον οποίο αποτάθηκα στις 5-1-2016, στην επιγραφή αναφέρεται: «Ο αποθανών Ελ Χατζ Μπεκήρ αγάς, γιος του αποθανόντα Εμπού Μπεκήρ».
Λαμβάνοντας υπόψη τις παραπάνω μεταφράσεις, τα δύο αναφερόμενα κείμενά μου στο «Εμπρός» και στο «Λεσβιακό Ημερολόγιο», καθώς και ότι ο χαρακτηρισμός Ebu δηλώνει τον πατέρα, γενάρχη, αρχηγό δυναστείας από τη λέξη eb=πατήρ, η οποία καταγράφεται στο τουρκο-ελληνικό λεξικό του Μενέλαου Δημητριάδου (Αθήνα 1962), υποστηρίζω σήμερα ότι ο Χατζή Μπεκήρ Αγάς ήταν γιος του Εμπού Μπεκήρ Αγά και προσθέτω ότι η βρύση αφιερώθηκε το 1818 από τον απόγονό τους, τον Ναζίρη Μπεκήρ Αγά, ο οποίος με πρωτεύουσα την Καλλονή διοικούσε όλη τη Λέσβο.
Αριστείδης Κυριαζής
